Jedną z zalet spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest właśnie ograniczona odpowiedzialność jej wspólników. Jest to cecha odróżniająca ją od spółek osobowych, w których wspólnik co do zasady (z wyjątkiem komandytariusza w spółce komandytowej i akcjonariusza w spółce komandytowo-akcyjnej) odpowiada całym swoim majątkiem. Ograniczenie to dotyczy również odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe. Skoro odpowiedzialność wspólnika jest ograniczona, to kto w takim razie ją ponosi?
W pierwszej kolejności, tak jak w przypadku wszystkich podatników, za zobowiązania podatkowe odpowiada sama spółka z o.o. Jeżeli jednak spółka nie ma środków na uregulowanie własnych zobowiązań podatkowych nie oznacza jeszcze, że one automatycznie zostaną umorzone lub znikną w inny sposób. W takim bowiem przypadku ordynacja podatkowa obarcza odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe członków zarządu. W tym miejscu należy zauważyć, że udziałowiec spółki, będący jednocześnie członkiem jej zarządu nie (co jest częstą praktyką w mniejszych spółkach) nie skorzysta ze wspomnianej ograniczonej odpowiedzialności.
Nie jest też jednak tak, że w sytuacji nieregulowania należności podatkowych przez spółkę, cały zarząd nie śpi po nocach w obawie przed egzekucją tych należności z ich majątku. Po pierwsze, aby móc pociągnąć do odpowiedzialności członka zarządu, egzekucja z majątku spółki musi okazać się bezskuteczna. Oznacza to, że brak zapłaty podatku w terminie nie oznacza jeszcze, że zostanie on ściągnięty z prezesa zarządu. Wobec spółki musi zostać przeprowadzone postępowanie egzekucyjne, które zakończy się bezskutecznie.
Czy jednak wówczas już członkowie zarządu będą musieli zapłacić za spółkę podatek? Jeszcze nie. Członek zarządu będzie wyłączony z odpowiedzialności, jeżeli wskaże mienie spółki, z którego Skarb Państwa będzie mógł zaspokoić swoje roszczenie. Jeżeli nie wskaże takiego mienia, nie będzie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Ewentualnie może wykazać, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki nastąpiło bez jego winy. Przez właściwy czas na złożenie wniosku o upadłość należy rozumieć okres, kiedy spółka nie była jeszcze trwale niewypłacalna. Istotne jest też, że uwolnienie od odpowiedzialności członków zarządu następuje przez złożenie wniosku o upadłość przez jakikolwiek podmiot. Nie musi tego dokonać członek zarządu osobiście.
Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki stwierdza organ podatkowy. Sama decyzja musi zostać wydana we właściwym czasie. Przede wszystkim nie można przenosić odpowiedzialności podatkowej, jeżeli samo zobowiązanie podatkowe uległo już przedawnieniu. Co do zasady zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku. Warto pamiętać, że zastosowanie środka egzekucyjnego wobec spółki przerywa bieg przedawnienia, w związku z czym biegnie on na nowo.
Ponadto istotne jest również to, że nawet jeżeli samo zobowiązanie podatkowe nie uległo jeszcze przedawnieniu, członek zarządu nie będzie ponosił odpowiedzialności, jeżeli decyzja wobec niego zostanie wydana po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego w którym powstała zaległość podatkowa. Istotne jest to, że termin ten jest zastrzeżony dla wydania decyzji przez organ pierwszej instancji. Organ odwoławczy może taką decyzję wydać również po jego upływie.
Decyzja o nałożeniu odpowiedzialności na członka zarządu podlega kontroli instancyjnej, co znaczy, że można się od niej odwołać. Na ostateczną decyzję członkowi zarządu przysługuje również skarga do sądu administracyjnego.
Zasady odpowiedzialności członka zarządu dotyczą także poza spółką z ograniczoną odpowiedzialnością również spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji, spółki akcyjnej i spółki akcyjnej w organizacji.
Czy jednak odpowiedzialność wspólnika zawsze jest ograniczona? Nie. W przypadku spółek w organizacji (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnej i prostej akcyjnej), jeżeli spółka nie posiada zarządu, ani nie został powołany pełnomocnik, za jej zobowiązania odpowiadają właśnie wspólnicy.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 04 listopada 2024 r.
autor: Radca prawny Rafał Knap
