Wielu pracodawców boryka się z problemem wyegzekwowania od szczególnie niefrasobliwych pracowników kompensaty za dokonane przez nich szkody na mieniu pracodawcy – może to dotyczyć zarówno samochodu służbowego, laptopa, maszyn, czy innych przeznaczonych do użytku w pracy rzeczy, stanowiących własność pracodawcy. Trudnym zadaniem może być również wyegzekwowanie należności za działanie lub zaniechanie pracownika, które spowodowało szkodę pracodawcy. Zasadniczym pytaniem, jakie należy sobie jednak postawić jest to, czy pracownik odpowiada za takie straty?

Odpowiedzialność pracownika za szkodę

Co do zasady pracownik będzie odpowiadał za szkodę, jaką wyrządził pracodawcy. Wysokość takiej odpowiedzialności będzie jednak limitowana, w zależności od winy sprawcy szkody. Co do zasady bowiem, pracownik odpowiada wyłącznie do wysokości nieprzewyższającej jego trzymiesięcznego wynagrodzenia. Jedynym wyjątkiem jest spowodowanie szkody umyślnie – wówczas pracownik odpowie za szkodę w pełnej wysokości.

Warto jednak podkreślić, że odpowiedzialność pracownika należy się w granicach straty rzeczywiście poniesionej przez pracodawcę, a przy tym charakteryzującej się normalnym związkiem przyczynowym pomiędzy zachowaniem pracownika, a zaistniałą szkodą. Chodzi tu więc o takie działania, które w normalnym biegu (bez jakichś, chociażby, nieprzewidzianych okoliczności) skutkują powstaniem szkody.

Pracownik a mienie pracodawcy

Nieco inaczej kształtuje się odpowiedzialność pracownika za powierzone pracownikowi mienie – z zastrzeżeniem obowiązku zwrotu albo wyliczenia się – chodzi tu przy tym nie tylko o pieniądze, ale również odzież roboczą, narzędzia lub inne przedmioty. Pracownik w takiej sytuacji odpowiada za szkodę w pełnej wysokości.

Pracownik może zwolnić się z odpowiedzialności, jeśli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych.

Obowiązek zwrotu powierzonego mienia

Pracodawca ma prawo żądać od pracownika zwrotu powierzonego mu mienia niezależnie od tego czy dochodzi do zakończenia stosunku pracy, czy stosunek ten nadal trwa, ponieważ pracownik jedynie dysponuje tym mieniem. Obowiązek zwrotu mienia na żądanie pracodawcy wynika zaś z art. 124 KP. W przypadku żądania zwrotu mienia powierzonego, pracodawca powinien poinformować pracownika o tym żądaniu pracownika odpowiednio wcześnie. Jednocześnie pracodawca powinien wskazać, w jakim miejscu i terminie pracownik ma mienie zwrócić. Nie ma natomiast, żadnych regulacji, które zakazywałaby pracodawcy wystąpienia z żądaniem zwrotu mienia od pracownika, który przebywa na zwolnieniu lekarskim.

Jak wyegzekwować odszkodowanie?

Wyegzekwowanie od pracownika odszkodowania zazwyczaj wiązać się będzie z postępowaniem sądowym, w którym pracodawca zobowiązany będzie wykazać nie tylko winę, odpowiedzialność pracownika i fakt dokonania przez niego zachowania wywołującego szkodę, ale również wysokość takiej szkody. Warto więc już na etapie przygotowania do tego rodzaju powództwa skompletować dowody niezbędne do postępowania.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.

Stan prawny na dzień 26 września 2024 r.

autorzy: Aplikant radcowski Aleksandra Klukowska, Aplikant radcowski Aleksandra Tomczyk